Wat zijn de kenmerken van stress?
Stress kun je ervaren bij:
- Lichamelijke en sociale dreiging, moeilijke omstandigheden, bedreiging van je identiteit.
- Stressvolle gedachten, negatieve overtuigingen, nare herinneringen of zorgen over je toekomst.
- Hooggevoelige mensen (HSP) kunnen overprikkeld raken vanwege hun gevoeliger zenuwstelsel en dan stress ervaren. Maar stress kan ook je zenuwstelsel extra prikkelen. Dus vaak gaan stress en overprikkeling samen.
Wat is stress?
Bij stress bereidt je lichaam zich voor op gevaar, wil vechten of vluchten. Dit merk je aan je spieren, je hartslag, je bloeddruk, je spijsvertering etc. Vooral nek- en schouderpijn en lage rugpijn komen veel voor. Stress vermindert je prestaties en ondermijnt je gezondheid. Langdurige of chronische stress leidt tot burn-out, omdat je lichaam niet meer goed kan herstellen.
Kenmerken chronische stress
Als je chronisch gestrest bent, kun je de volgende problemen tegenkomen:
- Sneller vatbaar voor ziekte/kwalen
- Moe, zwak, lusteloos of juist opgejaagd, rusteloos, gespannen
- Minder eetlust
- Slaapproblemen
- Hoofdpijn, duizeligheid
- Spierspanningen in nek en rug
- Trillen, stotteren, snelle en/of oppervlakkige ademhaling
- Sneller boos of huilen, stemmingswisselingen
- Somber, minder van dingen genieten, verdriet
- Klagen, negatief denken, piekeren
- Minder contacten, conflicten, jezelf isoleren
- Vluchten uit en vermijden van lastige situaties
- (Meer) drinken, roken, eten en andere vormen van vermijding.
- Dit kan tot burn-out leiden.
Stresshormonen
Adrenaline en noradrenaline bereiden je voor op een vecht- of vluchtreactie. Je hartslag en bloeddruk gaan omhoog, bloed stroomt naar je hart, spieren en longen. Glycoceen wordt uit je lever en spieren gehaald, waardoor je glucoseniveau stijgt. Je zenuwstelsel werkt harder. Er gaat minder bloed naar je huid en ingewanden, dus je spijsvertering vermindert. Hierdoor kan je prima vechten of vluchten.
Cortisol komt vrij in reactie op noradrenaline, vangt het hoge glucoseniveau op en herstelt je van de schok. Het schakelt tijdelijk je immuunsysteem uit tijdens dit herstel en vertraagt de spijsvertering. Eiwitten in je spieren worden afgebroken en omgezet in aminozuren. De extra energie wordt gebruikt voor herstel, dus niet meer voor de opbouw.
Aan deze omschrijving zie je al welke kwalen veel zullen voorkomen, veel van de moderne klachten zijn te herleiden tot stress: hartklachten, hoge bloeddruk, suikerziekte, klachten met spijsvertering, immuunsysteem aangetast, minder energie.
Als HSP kan je stress heftiger ervaren en daarvan overprikkeld raken. Andersom kan ook, als je overprikkeld raakt en daar moeite mee hebt, geeft dit vaak stress.