Wat is hoogsensitiviteit (HSP, hooggevoeligheid)?

Ongeveer 15-20% van de mensen heeft een zenuwstelsel dat gevoeliger voor prikkels is dan gemiddeld, ervaart daarmee sterkere emoties en zal alle ervaringen meer diepgaand verwerken. Deze mensen zijn daardoor in gedrag wat voorzichtiger, denken eerst na voor ze handelen. Dit wordt hooggevoeligheid, hoogsensitiviteit genoemd of aangeduid met  HSP (Highly Sensitive Person). De vier kenmerken van hoogsensitiviteit volgens Elaine Aron, de Amerikaanse psychologe die hoogsensitiviteit definieerde, zijn:

  1. sensorische sensitiviteit (zintuiglijke gevoeligheid)

  2. emotionele intensiteit

  3. diepgaande verwerking

  4. overprikkelbaarheid.

Deze definities zijn geformuleerd vanuit de psychologie, gebaseerd op het lichamelijk/materiële paradigma, dat stelt dat ons bewustzijn voortkomt uit het fysieke zenuwstelsel en fysiek gelegen is in de hersenen. Het spirituele paradigma stelt daarentegen, dat ons bewustzijn voor een ervaring in dit lichaam, met dit specifieke zenuwstelsel heeft gekozen. 

 

Overprikkelbaarheid betekent dat je  zenuwstelsel teveel prikkels binnenkrijgt om te verwerken en jij dan niet meer goed kan functioneren. Vaak gaat dit gepaard met stress en verhevigde overlevingsreacties. Andersom, stress kan ook weer tot overprikkeling leiden.

Veel hooggevoelige mensen beseffen in eerste instantie niet dat ze hooggevoelig zijn. Ze kunnen zich daardoor 'anders dan anderen' voelen en denken dat er iets mis is met ze. Ze  voelen zich soms overbelast in hun dagelijkse leven, overprikkeld. Hun diepgaande manier van verwerken botst soms met de eisen en inrichting van deze maatschappij, die aangepast is op de manier van leven van de grootste groep mensen. 

Maar hooggevoeligheid is vooral een fijn iets, want HSPs  ervaren en verwerken alles diepgaander, ze kunnen intens genieten, ze zijn uitstekende waarnemers, krijgen zo veel levenservaring.  Je kunt als HSP prima  je eigen weg vinden en gelukkig worden, als je  jouw  kwaliteiten als uitgangspunt of referentiekader voor je leven gaat nemen. 

Voordelen en nadelen van hooggevoeligheid

1. Je verwerkt meer prikkels, details, nuances en subtiliteiten dan de gemiddelde persoon.

Voordelen: Je kan meer informatie verwerken en meer verbanden zien dan anderen, je let op zowel de details als het grote geheel. Je hebt hoge normen en waarden. Talent of belangstelling voor kunst, creativiteit, muziek. Goede waarnemer. Liefde voor de natuur.  Je kan enorm genieten. Vaak een groot spiritueel besef.

Nadelen: Sneller zintuiglijk en emotioneel overprikkeld (lawaai, grote gezelschappen,  medicijnen, hormonen), sneller moe en gestrest, een lage pijndrempel, sneller van streek, vaak hoge verwachtingen. Je hebt meer tijd en rust nodig voor verwerking van feiten en emoties en bij het nemen van beslissingen. Soms perfectionistisch.

2. Je bent sterk op de innerlijke belevingswereld en je gevoel gericht.

Voordelen: Een rijke innerlijke wereld, zelfreflectie en bezinning, goed inlevingsvermogen, rijke fantasie en dromen, intuïtief, spiritueel, filosofisch, soms paranormaal begaafd.

Nadelen: je kan jezelf teveel in jezelf of je fantasiewereld terugtrekken, je gaat dan 'zweven'.

3. Je voelt verborgen en subtiele emoties haarfijn aan en reageert sensitief.

Voordelen: Gevoelig in relaties, inlevingsvermogen, stemmingsgevoelig, sterke intuïtie, soms een zesde zintuig, door maskers heenkijken, aanvoelen wat er tussen mensen speelt.

Nadelen: Emoties van anderen overnemen, grensvervaging, vervloeien, snel geraakt, snel verward als mensen iets anders zeggen dan wat jij waarneemt in de non-verbale communicatie  of aanvoelt, snel vermoeid. Bij overprikkeling raak je van de kook en is je oordeel niet meer betrouwbaar.

4. Je bent sociaal en hulpvaardig, maar voelt je ook onbegrepen en wilt waardering.

Voordelen: Op relaties gericht, behulpzaam, zorgzaam, bereid aan relaties te werken en er veel voor over hebben, goed in hulpverlening en zorg. Meestal uitgaan van spiritualiteit, liefde en eenheid.

Nadelen: Willen pleasen, leeggezogen of misbruikt worden, onzekerheid. Moeite met assertiviteit, grenzen,  nee zeggen. Vaak als kind gepest en onbegrepen gevoeld. Laag zelfbeeld, angst voor afwijzing en kritiek. Bij nare ervaringen vecht/vluchtgedrag (isoleren, snel boos, verlegen, verliefd of verdrietig), sterke overlevingsstrategieën. Door nare ervaringen soms aan het spirituele gaan twijfelen.

5.  Types hooggevoelige mensen, rustzoeker/spanningszoeker, introvert/extravert.

De rustzoeker houdt rekening met het feit dat hij veel prikkels te verwerken heeft en mijdt risico's, trekt zich echter soms teveel terug. 

De spanningszoeker zoekt nieuwe ervaringen, neemt risico’s, maar heeft moeite met balans en grenzen. Hij wilt van alles, maar heeft niet op tijdin de gaten dat het zenuwstelsel overbelast raakt.  

Veel  hoogsensitieve mensen zijn sociaal introvert, maar extravertie komt net zo goed voor. Sociaal introverte mensen zijn wat voorzichtig in contacten en verwerken ervaringen vaak in zichzelf dan 'met anderen'. Ze hebben vaak een kleine groep vertrouwelingen om zich heen. Extraverte mensen zijn in contacten naar buiten gericht, maken makkelijk contacten en verwerken ervaringen vaker door erover te praten met anderen.