Renée Merkestijn

Tot het begin van de Middeleeuwen was Nederland bedekt door uitgebreide loofbossen. Door het toedoen van de mens was in de 19^e eeuw alle bos gekapt. Er ontstond kale grond en heide.

De natuur ontwikkelt zich altijd in één richting, van kale grond, naar heide, naar struiken, naar dennenhout op arme grond naar loofhout op de rijker geworden grond. Dit is een natuurlijk proces. Na een zware storm is de grond kaal, de natuur herstelt en wordt uiteindelijk een loofbos. 

Je kunt natuur niet definiëren als één bepaald landschap, want de natuur is altijd in ontwikkeling. Mensen willen de natuur ‘beheersen’, waarbij eigenbelang voorop staat. De dennenbossen die werden aangeplant sinds de 19^e eeuw, waren puur bedoeld voor houtbouw. Loofbomen groeiden niet meer door uitputting van de gronden, veroorzaakt door de mens. Als de dennenbomen groot waren, kapten ze alles weer af, zodat de grond weer kaal werd.

Een tijdje lang stopte men met kaalkappen, liet men met diversiteit in de bossen toe, kwamen er loofbomen bij, werd het bos een evenwichtig ecosysteem. Maar sinds 2012 is het beleid toch weer alles omhakken, al doen niet alle bosbouwers daar aan mee. 

Iets anders wat we doen is een bepaalde fase in de natuur willen vasthouden, naar onze hand zetten, omdat we die fase interessanter vinden dan andere fasen. Zo worden alle bomen en struiken op heidegronden weggehaald. We noemen dit natuurbehoud, maar het is net zo goed ingrijpen in de natuurlijke ontwikkeling, al zijn we tegelijkertijd niet in staat het echt goed te doen. Vaak zijn die heidegronden ook nog eens ontstaan door boomkap, niet door natuurlijke oorzaken.

Tegelijkertijd verstoren we gronden door de bouw van parken met zonnepanelen en windmolens, kappen bomen voor onze elektriciteitscentrales,  maken alles kaal. Plus een groot deel van de gronden moet naar wegen en woningen toe. Dus de uitkomst zal zijn vooral kale en volgebouwde gronden, met slechts af en toe een bos.

Als mens hebben we moeite met de natuurlijke ontwikkeling.We willen de natuur gebruiken en daarmee in een bepaalde richting dwingen. We zijn bijna verontwaardigd als de heidegronden vruchtbaarder worden door stikstof. We willen niet dat de heide verandert in bos, al is het een natuurlijk proces.

Het wordt tijd om te onderzoeken wat natuur nu echt is. We redeneren teveel vanuit onze menselijke belangen. De natuur moet zijn zoals wij willen dat deze is. We denken heer en meester over de natuur te zijn, maar tegelijk zijn we een heel slechte heer en meester.  Misschien is niet de vraag hoe we de natuur aan onze wensen aanpassen. Misschien is een betere vraag, hoe kunnen we ons aanpassen aan de natuur.