Renée Merkestijn

Dwang komt voort uit het opdringen van het eigen wereldbeeld aan andere mensen met als doel de eigen identiteit te beschermen of versterken. Dwingelanden vinden  dat ze met hun visie de wereld kunnen redden. Dwang heeft in hun ogen een goede reden, het is voor je eigen bestwil. Pus veronderstelt dat die ander niet weet hoe het moet.

Dit is in wezen de manier waarop dominante ouders met  kinderen omgaan: doe dit wel, doe dit niet, als je niet luistert krijg je straf. Het is gebaseerd op ongelijkwaardige ouder-kind relaties en vertegenwoordigt de visie van het ego. ‘Ik ben groot en jij bent klein’, zoals Calimero zei. En nee, het is inderdaad niet eerlijk.

Het probleem is dat veel mensen onder dwang reageren als een klein kind. Je hebt als kind maar een paar opties: gehoorzaam zijn en tegen jezelf ingaan, ongehoorzaam zijn en bestraft worden,  het stiekem anders doen met alle spanning van dien.

Als het kind vraagt waarom iets moet, is het antwoord van een dwingeland meestal: ‘omdat ik het zeg, omdat het goed voor je is’. Discussie gesloten. Of in gesprekken worden andere vormen van dwang uitgeoefend, zoals overrulen, beweren dat de ander dom of gek is, dreigen, straffen, manipuleren, zoete broodjes bakken, persoonlijke aanvallen, verwijten, woede-aanvallen, schuldgevoelens en schaamtegevoelens opwekken, vertellen hoe verdrietig je die dwingeland maakt, hoe je anderen kwaad doet, etc. Dit gebeurt persoonlijke en het collectieve leven vaak nog steeds als je allang volwassen bent. Veel openbare instanties gebruiken dit model.

Dwang kent twee partijen, de dwingeland en de meegaande. In taal van de transactionele analyse, kritische ouder en aangepaste (of rebelse) kind. Dit betekent dat de volwassen positie in beide personen uitgeschakeld is. In spirituele termen, het ego ziet in de ander het ego en gaat aanvallen en verdedigen om het eigen ego te beschermen.

Hoe stap je hier uit? Dit kan alleen als je het oude patroon van dwang-gehoorzaamheid innerlijk loslaat. Kies voor jouw eigen weg in vrede en vrijheid en gun dat ook anderen. Onderzoek je eigen patronen. Waarom wil je dat anderen doen wat jij wilt? Waarom wil je doen wat anderen van jou willen? Dat zijn de twee kanten van dezelfde medaille. Pas als je innerlijk verandert, ga je  anders reageren. 

Let op je innerlijke reacties. Als iemand je dwingt en je pissig of juist dociel reageert, geef je de ander macht over jouzelf. Je zit in de kindpositie en ziet de ander teveel als machtige ouder, die het beter weet dan jij. Als jij iemand wilt dwingen, (eventueel in reactie op andermans dwang), zit je in de ouderpositie en ziet die ander als kind dat het allemaal niet weet. In beide gevallen is het ego aan het woord, wordt ego-identiteit ontleend aan visies.

Het ego heeft moeite met principes van vrede en vrijheid. Vrijheid is in de ogen van het ego een groot gevaar (visie dwingeland) en moet bedwongen worden. In de visie van het gehoorzame kind is vrijheid in gevaar en willen anderen hem bedwingen. Vanuit het ego bezien is dit beiden waar, dit is wat het ego ook doet.

Het ego ziet niet dat als gewoon jezelf bent en de ander dat net zo goed gunt, er vrijheid is voor allebei. Dan hoef je de strijd niet aan. Je kunt praten over visies, zonder dat je per se die ander wilt overtuigen van en dwingen tot jouw wereldbeeld.. Agree to disagree is een volwassen optie, die het ego vaak over het hoofd ziet. Daarmee is er gelijk vrede, want elke vorm van dwang valt weg. Uiteindelijk willen alle mensen vooral vrede en vrijheid en dat kan alleen als je elke vorm van dwang-gehoorzaamheid loslaat.