Renée Merkestijn

Mensen willen vaak per se consensus bereiken, omdat eenstemmigheid zekerheid geeft. Het is  voor mensen lastig dat je dingen niet 100% zeker weet. In groepsverband is het lastiger om afspraken te maken als er geen consensus is. Dan zou je moeten werken met meerdere opties of voorbehouden. Als mensen per se consensus willen maar die niet vinden, wordt een besluit of richting soms geforceerd, wat kan leiden tot polarisatie.

Politiek en wetenschap laten in het groot zien wat er in het klein ook gebeurt. In de politiek proberen mensen consensus te bereiken via polderen of meerderheden, net als in gezinnen. In de wetenschap kunnen meerdere visies naast elkaar bestaan, maar voor het publiek wordt één visie naar buiten gebracht als de waarheid. Vervolgens wordt iedereen geacht hierin te volgen en het nooit meer ter discussie te stellen.

Gevolg kan zijn dat andere opties ten onrechte worden uitgesloten, ‘want’ we waren het toch eens geworden? Erop terugkomen is lastiger, ‘want’ dat is nu eenmaal ons beleid, ‘want’ dat zijn onze afspraken. Denk bijvoorbeeld aan consensus die is bereikt bij slechts 51% meerderheid, dan kan in wezen 49% zijn stem verliezen.

De politiek koos pro EU, ondanks vele tegenstemmen, de nadelen ervan worden zelden onderzocht of worden als vervelend beoordeeld. Wetenschappelijk kozen ze zoönose en niet lableak als bron van covid, ondanks verschillende  visie. De consensus bepaalt waar we politiek en wetenschappelijk geld aan besteden, wat we wel of niet onderzoeken. De rest valt dan vaak bijna automatisch af en leidt dan vaak tot polarisatie.

Beter zou zijn een bepaalde richting te kiezen, maar tegelijk de overige opties open te houden of nader te onderzoeken. Want waarom zou je niet kunnen zeggen: EU lidmaatschap lijkt nu voordelen te hebben, maar laten we ook de nadelen  in de gaten houden bij elke politieke beslissing op dit terrein. Of de zoönose theorie lijkt nu het beste te kloppen, maar laten we tevens de lableak theorie nader onderzoeken.

Mensen kunnen best met dit soort ‘onzekerheid’ leven. We weten allemaal best dat 100% zekerheid niet bestaat, dat elke keuze voor- en nadelen kent, dat iets wat nu goed lijkt volgend jaar niet goed meer hoeft te zijn. Laten we daar dan gelijk rekening mee houden, in plaats van teveel in één richting te bewegen en te eenzijdig geïnformeerd te worden.